Het staat steeds vaker in het nieuws: het gaat niet goed met de (Nederlandse) natuur. “Nederland verliest in hoog tempo zijn weidevogels”, “Voortbestaan 1 miljoen plant- en diersoorten bedreigd, “Met de huidige insectensterfte is er over één generatie alleen nog dode natuur”; het zijn enkele van de vele klokluidende titels. Dat er iets moet gebeuren is duidelijk, maar hoe doen we dat? De oplossing vinden we in de drie B’s van natuurbescherming.

De drie B’s van natuurbescherming

De beste oplossingen van zeer complexe problemen zijn vaak bijzonder eenvoudig. Dat geldt ook voor de natuurproblematiek. Om daar te komen moeten we echter eerst naar het onderliggende probleem: voor de huidige samenleving is de natuur (grotendeels) een “far from our bedshow”. Wat bedoel ik daar precies mee?

Eigenlijk is het heel simpel. Met de komst van prachtige innovaties zoals de televisie en het internet konden we steeds vaker binnenshuis blijven. Dankzij de professionele landbouw hoeven we niet meer ons eigen voedsel te verbouwen en in het dichtbevolkte Nederland is vrijwel alle natuur gecultiveerd. We hebben een systeem ontwikkeld van gemak en luxe, en als samenleving zijn we steeds verder van de natuur af komen te staan. Met die afstand komt ook een onbegrip en vervaagt belang om die natuur te beschermen. Want waarom is natuurbescherming dat dan noodzakelijk?

B1: Begrip

De eerste stap naar natuurbescherming is daarom het creëeren van begrip. Niet alleen begrip voor de voordelen van de natuur, maar ook het letterlijk begrijpen van de natuur. Hoe werkt de natuur nu eigenlijk? Welke bomen staan er in de straat? Wat is de rol van die “vervelende” insecten in het grotere systeem? Pas als we de natuur leren te begrijpen, gaan we het belang van de natuur weer in zien. En dat begint bij observeren en kennis delen. De B van begrip had ook de B van beleving kunnen zijn. Natuurbeleving resulteert in natuurbescherming. Een anekdote:

Toen ik net 18 was verhuisde in naar Aruba. Daar zag ik het rif aftakelen, ik zag hoe de populatie schildpadden sterk bedreigd werd en hoe de noodbel werd geluid voor de vogels op het eiland. Ik schrok er van, maar de volgende dag ging ik gewoon weer verder met mijn werk. Ik was opgegroeid zonder natuur en snapte er maar weinig van. Jaren later volgde ik aan de Universiteit Leiden een les over ecosystemen. Er ging een wereld voor mij open. Alles in de natuur bleek onderling verbonden te zijn! Fascinerend, maar ook alarmerend. Als het slecht gaat met bijvoorbeeld vogels, hoe gaat het dan met het hele systeem dat van nature in balans is?

Vanaf die dag kijk ik met andere ogen naar de wereld om mij heen en probeer ik steeds meer te begrijpen van de natuur. Langzaam maar zeker heb ik de natuur in mijn hart gesloten. En dat brengt mij direct bij B2.

B2: Belang

Vanuit een fascinatie van de natuur ontstaat namelijk ook respect. Hoe meer we leren over de natuur, hoe beter we het belang ervan begrijpen. Niet alleen is de productie van ons voedsel rechtstreeks afhankelijk van de natuur, ook een leefbaar klimaat start bij een gezonde natuur. Als die kwartjes vallen, ontstaat er ook ineens een persoonlijk belang bij de natuur. Het draait niet alleen meer om het mooie boompje, maar om veel meer dan dat. Nog een kleine anekdote:

Niet zo lang geleden had ik een gesprek met een oud studiegenoot. Hij, inmiddels politicus en sterk voorstander van economische vooruitgang, vroeg zich af waarom er vaak flinke ophef is over het kappen van bomen in de stad. Natuurlijk begreep hij dat buurtbewoners het zonde vinden dat het groen verdwijnt. Het feit dat oa. ecologen er zich vaak uitspreken tegen de kap van een paar bomen kon hij niet bij. “Die weten toch dat het om het grote geheel gaat”, zei hij. “Die paar bomen maken dan echt niet het verschil.”

Ik begreep zijn punt, maar vertelde hem dat er veel meer voordelen aan bomen zitten. Natuurlijk bieden bomen onderdak aan een breed assortiment van andere, belangrijke soorten, maar dat liet ik even terzijde. Ik legde uit dat mensen die omringt zijn door groen gezonder zijn, steden met bomen zijn koeler en beplanting helpt wateroverlast tegen gaan. Zeker met de klimaatproblematiek belangrijke, objectieve voordelen van bomen. Oók als het er maar een paar in een straat zijn. Dat wist hij niet en het leverde een mooi gesprek op. Hij vroeg mij wat extra informatie op te sturen en ging zich er beter in verdiepen. Er ontstond begrip en daarmee belang!

B3: Bescherming

Als de nieuwe kennis is verworven en er zijn belangen ontstaan, dan vloeit daar automatisch de noodzaak tot natuurbescherming uit. Voor sommigen is daar het belang niet eens voor noodzakelijk, omdat de intrinsieke waarde voldoende beweegreden is om tot bescherming over te gaan. Wanneer er echter ook een belang aan gekoppeld wordt, bijvoorbeeld een persoonlijk belang (goede gezondheid) of het algemene belang (leefbaarheid, voedselproductie), dan is bescherming bijna een zekerheid.

Wat mij betreft kunnen stap één en twee niet genoeg worden benadrukt. Het wijzen van vingers en vertellen dat men het anders moet doen werkt niet. Sterker nog, dat kan zomaar averechts werken. Maar als de waarde van de natuur duidelijk wordt, of dat nu om intrinsieke waarde gaat of om persoonlijke belangen, dan volgt de noodzaak van bescherming vanzelf. Daarom mijn missie: blijven observeren, onderzoeken én kennis delen! Natuurbeleving resulteert in natuurbescherming.

Wat denk jij, zijn de drie B’s een goede start voor het aanpakken van de natuurproblematiek?

Dylan Haanappel

Een ex-pessimist, altijd druk en pas 32. Ik ben verslaafd aan het opdoen en delen van kennis. Ooit was ik surfer, later een backpacker, maar nu vooral een mens dat blij wordt van buiten zijn. Je leest hier meer over mij en mijn reis naar een leven in de buitenlucht.