In het stukje “over mij” lees je hoe ik besloot meer naar buiten te willen, mezelf omschoolde en van de natuur mijn werkveld maakte. Hoewel ik in eerder verhalen soms delen van die reis heb gedeeld, heb ik nog nooit het hele verhaal beschreven. Nu ik steeds vaker vragen krijg van lezers hoe ik dat precies heb gedaan leek het me goed het eens op een rijtje te zetten.

Mijn omscholing van ontwerper naar het natuurwerkveld was niet van de één op andere dag gebeurt. Er zijn jaren overheen gegaan en ik ben nog steeds aan het bijleren. Het is dan ook onmogelijk om al mijn stappen uit te schrijven en met je te delen, maar vier ingrediënten vormen de basis van mijn reis. Om het overzichtelijk te houden zal ik je eerst vertellen wat deze ingrediënten zijn en hoe ze me op mijn reis in grote lijnen hebben geholpen. Daarna geef ik je een gedetailleerder overzicht van vrijwilligerswerk, boeken die ik heb gelezen en cursussen die ik heb gevolgd.

Graag benadruk ik wel dat mijn manier echt niet de enige of de “juiste” manier is. Door dit te delen hoop ik je vooral inzicht te geven in mijn stappen en je tegelijkertijd tools te geven om zelf aan de slag te gaan.

1. Zelfstudie & cursussen

De eerste en misschien wel belangrijkste stap is zelfstudie geweest. Zodra ik ergens energie van kreeg zocht ik er meer over op. Van wikipedia tot vaktijdschrift en van non-fictie boeken tot zwaardere literatuur. In het begin was dit vooral oppervlakkig, ik was op zoek naar wat me echt interesseerde. Tijdens mijn bacheloropleiding tot Grafisch Ontwerper aan de kunstacademie (WdkA) leerde ik bijvoorbeeld voor het eerst over duurzaamheid en ik ging maar daar in verdiepen. Wat is duurzaamheid en hoe is dat gerelateerd aan het creatieve werkveld? Ik las er boeken over, keek TedX-talks en deed tijdens mijn stage onderzoek naar het papierverbruik van de ontwerpstudio. Op dat moment wist ik dus nog niet dat ik me richting de natuur wilde ontwikkelen, maar stap voor stap ontdekte ik een nieuwe wereld.

Naar mate mijn zoektocht meer richting kreeg, bracht ik meer focus aan en kocht ik bijvoorbeeld boeken die bij vakinhoudelijke opleiding werden aangeraden. Eén van mijn grootste overwinningen was het zelfstandig doorwerken van Bosecologie en bosbeheer, een boek dat bij veel natuuropleidingen als basis wordt gebruikt. Later breidde ik mijn kennis en vooral mijn praktische ervaring ook uit met korte trainingen en cursussen. Zo deed ik een veldcursus flora en fauna, en leerde ik bomen vellen met de kettingzaag.

2. (Groen) vrijwilligerswerk

Tijdens mijn bachelor ging ik ook op zoek naar manieren om mijn nieuwe interesse in praktijk te brengen. Vanuit mijn andere grote passie surfen vond ik Surfrider Foundation Holland. Deze vrijwilligersorganisatie strijdt voor behoud van surfspots en een schone zee. Ik ging aan de slag met de sociale media, schreef verhalen en hielp campagnes vorm te geven. Mijn huidige kennis en talenten zette ik dus in om tegelijkertijd meer te leren van dit nieuwe onderwerp.

Later in mijn reis werd vrijwilligerswerk misschien nog wel belangrijker. Het was niet alleen een manier om mijn kennis uit te breiden of mijn cv op te bouwen, maar vooral om te laten zien hoe gemotiveerd ik was. Het was één van de weinige manieren om te bewijzen dat ik actief aan het omscholen was en daar veel energie in stopte. Zo liep ik vrijwillig mee met boomverzorgers en hielp ik een boseigenaar met veldwerk om mijn praktische kennis uit te breiden. Ook deed ik kortstondig onderzoek naar flora en fauna in stadsbosjes. Ik weet zeker dat dit geholpen heeft bij de toelating voor vervolgopleidingen en bij sollicitaties.

3. Opleiding

Terwijl ik nog aan de kunstacademie studeerde realiseerde ik me dus dat ik een andere kant op wilde. In het derde jaar stond een minor op het programma, een half jaar waarin je de mogelijkheid hebt om je te specialiseren of juist te verbreden. Eén van mijn docenten merkte dat ik wat meer denkkracht wilde gebruiken en raadde me aan eens bij de universiteit te kijken. Duurzaamheid had inmiddels mijn interesse en zo kwam ik terecht bij een halfjaar programma bij de Universiteit Leiden: Sustainable Development. Hier maakte ik kennis met wetenschappelijk onderzoek, klimaatverandering en de werking van ecosystemen, en ik wist dat ik op de goede weg was.

Lezen hoe in Leiden mijn passie voor de natuur en rewilding echt begon? Ik schreef er meer over in: Waarom ik droom van een wildere wereld

Na dit uitstapje begon ik aan mijn afstuderen en mijn grootste vraag: wat is de volgende stap? Inmiddels had ik het natuurvirus te pakken, dus daar wilde ik graag op door gaan. Ik besloot door te studeren, al was de richting nog niet helemaal duidelijk. Omdat een tweede bachelor in Nederland niet te betalen is, zocht ik een manier om door te stromen naar een master. Met “alleen” een HBO-bachelor aan de kunstacademie op zak was dat geen makkelijke opgave. Ik vroeg docenten, professoren en leidinggevenden om aanbevelingsbrieven en ik schreef me in bij vier masteropleidingen, van watermanagement tot forest & nature conservation. Voor twee masters werd ik toegelaten en ik koos uiteindelijk voor Environmental Sciences aan de Universiteit Utrecht.

Leuk detail: pas toen ik in dienst kwam van de Universiteit Utrecht (zie hieronder) hoorde ik dat de toelatingscommissie het in eerste instantie niet zag zitten om iemand met mijn achtergrond toe te laten. Uiteindelijk heb ik het voordeel van de twijfel gekregen, voornamelijk door mijn enthousiaste aanmeldingsbrief en uitgebreide cv met zelfstudie en vrijwilligerswerk.

Tijdens de master breidde ik mijn theoretische kennis van wereldwijde natuur & milieuvraagstukken snel uit. Maar mijn hart ging inmiddels veel sneller kloppen van praktische natuurvraagstukken dichter bij huis. Gelukkig kon ik veel opdrachten ombuigen naar mijn interesse. Zo ontdekte ik in mijn eerste jaar dat er in sinds 2007 weer bizons leven in Nederland en mocht ik onderzoek doen hoe hun eetgedrag het landschap beïnvloedde. Ik genoot rijkelijk van deze concrete stap, al was het voornamelijk computerwerk.

4. Werkervaring

Wat ik toen nog niet wist was dat dit onderzoek een half jaar later zou resulteren in mijn eerste baan in de natuur. Mijn begeleidster nam ontslag en voor haar net gestarte onderzoek zocht het afdelingshoofd een vervanger. Ik werd aangeraden en niet veel later kwam ik in dienst van de universiteit als onderzoeksmedewerker: ik mocht onderzoek doen naar het gedrag van Europese bizons in twee Nederlandse natuurgebieden!

Ik onderzocht het gedrag van de Europese bizon, of wisent, in reactie op verschillende typen recreanten. Hoewel de foto wat vertekenend is, staan we hier op ruim 50 meter afstand en ik instrueer één van de proefpersonen over de onderzoeksopzet.

Vanaf hier kwam mijn omscholing in een stroomversnelling. Voor het onderzoek was ik 3 á 4 dagen per week in het veld. Ik observeerde niet alleen de bizons, maar leerde ook in sneltreinvaart van boswachters, biologen en andere experts. Tussen de onderzoeken door vroeg ik hen het hemd van het lijf en dook ik thuis telkens weer in de boeken. Tegelijkertijd bouwde ik haast ongemerkt aan een netwerk en wist ik steeds beter waar ik naar toe wilde. Ik pakte de studie weer op en studeerde af met een onderzoek naar de “ecology of fear” bij damherten. In deze periode mochten we tijdelijk wonen in een boswachterswoning midden in het duin en was ik dagelijks in de natuur te vinden. Ik ging met de boswachters in het veld in, leerde vogels ringen en sloot aan bij workshops en training. Daarnaast werd ik actief als vrijwilliger bij oa. de bizons en volgde ik praktische cursussen.

Lees hier hoe voor mij een week als wisent-onderzoeker er uit zag

Na mijn afstuderen begon ik als trainee ecologisch adviseur bij een groot ingenieurs- en adviesbureau. Dit bleek niet helemaal te zijn wat ik zocht en na een jaar vertrok ik naar mijn huidige baan. Ik leerde hier echter wel een heel andere kant kennen van het ecologische werkveld en ik realiseerde me dat ik nooit uitgeleerd zou zijn. Inmiddels werk ik niet meer als ecoloog, maar ik draag wel dagelijks bij aan de natuur in Nederland. Ondertussen blijf ik leren en ontwikkelen, laatste volgde ik nog twee vakken over natuurbeheer, en bouw ik rustig verder aan mijn reis.

Mijn persoonlijke tips

Naast de vraag hoe ik mezelf heb omgeschoold word ik ook regelmatig gevraagd naar mijn beste tips of inzichten. Dat vind ik lastig, want ieders pad is anders en ik doe ook maar wat. Toch is er één inzicht die ik iedereen wil meegeven: je studie is écht niet het belangrijkste. Natuurlijk biedt een studie veel mogelijkheden en kennis, maar er zijn vele wegen die naar Rome leiden. In mijn geval was een master logisch en het is handig om op mijn cv te hebben, maar ik weet zeker dat het ook zonder die master kan. De werkervaring die ik daar om heen heb opgedaan, de cursussen die ik heb gevolgd en het netwerk dat ik opbouwde is veel belangrijker geweest. Het zal niet altijd makkelijk zijn, maar met genoeg doorzettingsvermogen is er heel veel mogelijk.

Wat je overigens niet leest in dit verhaal zijn de tegenvallers, de diepe dalen, die ook bij mijn omscholing horen. Ik wil je vooral laten zien hoe het me uiteindelijk gelukt is, maar vergis je niet, dat is echt niet zonder slag of stoot gegaan. Zo werd ik niet toegelaten voor de master die ik het liefst wilde doen, heb ik meestal zonder succes op alles dat los en vast zat gesolliciteerd en ben ik tegen heel wat muren opgelopen omdat ik een afwijkende achtergrond had. Ook daar zul je tegenaan lopen, maar als het mij is gelukt, dan kan jij het ook!

Overzicht boeken, cursussen, vrijwilligerswerk

Tot slot het beloofde overzicht van boeken die ik heb gelezen, cursussen die ik heb gevolgd en vrijwilligerswerk dat ik heb gedaan. Het is teveel om op te noemen en te onthouden, dus de lijst is zeker niet compleet. Echter hoop ik dat het je handvatten kan bieden als je er zelf over denkt om je om te scholen, of gewoon inspiratie biedt om eens wat meer kennis of ervaring op te doen.

Literatuur & boeken die ik bestudeerde

• Landschappen van Nederland
• Bosecologie en bosbeheer
• Fauna inventarisatie; wetgeving en methoden
• De wijsheid van wolven
• Het verborgen leven van bomen
• Darwin in de stad

• Essentials of ecology
• Environmental Science
• Silent Spring
• Rewilding: the radical new science of ecological recovery
• European Bison: the nature monograph
• Ecological ethics
• Rewilding: the radical new science of ecological recovery
• Ecotopia

Cursussen die ik volgde

• Basis zaagvaardigheden bij IPC Groene Ruimte
• Veldcursus flora en fauna bij Veldcursus
• Boomklimmen 1 – Klim en werktechnieken bij IPC Groene Ruimte
• Sortimentsleer bomen bij PC Bomen
• Natuurontwikkeling bij Van Hall Larenstein
• Natuurbeheer bij Van Hall Larenstein
• Verschillende online cursussen, trainingen en seminars

Vrijwilligerswerk dat ik deed

• Content Manager & organisator beach clean ups bij Surfrider Foundation Holland
• Bosbeheerassistent bij particuliere boseigenaar
• Meelopen met bevriende boomverzorgers
• Flora- en fauna inventarisaties in stadsbosjes
• Veld- en onderzoeksassistent bij een natuurbeheerder
• Ambassadeur bij Young Rewilders (heden)

Heeft dit overzicht je geholpen of geïnspireerd? Laat het me hieronder weten!

Dit artikel bevat affiliate links

Dylan Haanappel

Een ex-pessimist, altijd druk en pas 32. Ik ben verslaafd aan het opdoen en delen van kennis. Ooit was ik surfer, later een backpacker, maar nu vooral een mens dat blij wordt van buiten zijn. Je leest hier meer over mij en mijn reis naar een leven in de buitenlucht.