05 apr Vogels herkennen in 3 eenvoudige stappen
Het hele jaar door kun je in Nederland allerlei vogels zien, wel meer dan 300 verschillen soorten. Met name in de lente kun je veel vogels spotten, ze zingen er dan massaal op los en er komen weer heel wat nieuwe vogeltjes bij. Maar wie is nou precies wie en hoe kun je al die vogels herkennen?
Als je weleens met een vogelaar of vogelliefhebber op stap bent geweest heb je je waarschijnlijk verwonderd over de enorme kennis en opmerkzaamheid van de persoon in kwestie. Waar jij nog net iets ziet wegfladderen heeft de ander al soort, geslacht en leeftijd genoteerd. Vermoeiend? Jaloersmakend? Vond ik in ieder geval van wel, toen ik net begon snapte ik er helemaal niks van. Maar zo moeilijk is het gelukkig niet!
Leren vogels herkennen kun je, in mijn ogen, in drie stappen opdelen: (1) kijk, (2) luister en (3) ken het gebied. Simpel, toch?
Hoewel kijken en luisteren erg voor de hand lijken te liggen, is dat het vaak niet. Sinds ik m’n soortenkennis ben gaan uitbreiden, ben ik vooral anders gaan kijken naar mijn omgeving. Ik zoek niet per se naar vogels of dieren, maar naar bewegingen of afwijkende kleuren. Een donker vlek in een vrij open berk valt ineens op en kan zomaar een grote bonte specht zijn. Een snelle beweging tussen het gras en dode hout is misschien wel een muisje of winterkoning.
Vogels herkennen
Eenmaal in beeld is tijd voor de determinatie. Heeft de vogel een opvallende kuif, een bijzondere kleur of misschien wel een donkere oogstreep? Allemaal duidelijke kenmerken die helpen bij de determinatie. Zorg er in ieder geval voor dat je een verrekijker bij je hebt, maar een camera kan ook helpen. Dan kun je de foto laten nog eens goed bekijken en extra inzoomen.
Een niet te missen item is natuurlijk een vogelboek. Een beknopte veldgids kan helpen om in de juiste richting te komen, maar een uitgebreid determinatie boek zoals de ANWB vogelgids maakt het op soort brengen heel wat overzichtelijker. Ik raadpleeg de online vogelgids van de Vogelbescherming ook regelmatig. Kijk daarbij eerst naar opvallende kenmerken. De grootte van de vogel, de vorm van een snavel en opvallende kleuren geven bijvoorbeeld al een goede richting in het herkennen van vogels.
Vogels op geluid herkennen
De meeste vogelaars horen vogels voordat ze ze zien. Om vogels op geluid te herkennen is echter flink wat kennis voor nodig, dat komt vanzelf wel. Maar goed luisteren helpt wel in het lokaliseren van de zang(st)er. Bij twijfelgevallen kan het ook helpen om de juiste soort te herkennen. Ook hier geldt weer: sta er voor open en leer specifieker luisteren. Wat mij helpt is om, zodra je een vogel in het vizier hebt, eens goed te luisteren en de zang te koppelen aan het beestje. Zo leer je vanzelf de zangen herkennen.
Als laatste kan kennis van het gebied enorm helpen in de juiste richting te komen. Onthoud wel: lokatie is geen determinatiekenmerk. Dat een vogel normaal niet in een bepaald gebied voorkomt betekend niet dat ‘ie er nooit per ongeluk kan zijn. Het soort habitat kun je echter wel gebruiken om je van te voren enigszins voorbereiden: ga je naar het strand, dan kijk je voor je weg gaat nog naar de strandlopers, ga je naar een bos, dan wil je misschien nog even de spechten bekijken.
Goed, genoeg gepraat: vogels!
Koolmees & pimpelmees
Eén van de meest algemene vogels van Nederland is de koolmees (#2 tijdens de Nationale Tuinvogeltelling in 2018). De koolmees (links) lijkt op de pimpelmees (rechts), maar is iets groter en heeft een zwarte kop. De pimpelmees heeft een blauwe kop en mist het zwarte “stropdasje” van de koolmees. Voor beide vogels is het gele lijf een duidelijk kenmerk. Deze meesjes komen vrijwel overal in Nederland voor, zo lang er maar nestgelegenheden zijn en er voedsel aanwezig is.
Witte kwikstaart
Een vogel die minder vaak wordt benoemd, maar wel door heel Nederland te vinden is is de witte kwikstaart. Dit zwart-witte vogeltje met lange staart houdt vooral van open gebied zoals weilanden, akkers of graslanden, maar is ook regelmatig in stedelijk gebied te vinden. Terwijl ‘ie over de grond scharrelt op zoek naar insectjes beweegt zijn/haar staart continue op en neer. De tekening op het gezicht (zwarte pet en zwarte keel) en de witte vleugelstrepen helpen bij het herkennen.
Grote bonte specht
Als laatste nog een vogel waar je verstoppertje mee kunt spelen. De grote bonte specht heeft namelijk snel door als ‘ie bekeken wordt en gaat dan vaak aan de achterkant van een boomstam zitten, waardoor ‘ie uit het zicht verdwijnt. Deze echte boombewoner vind je vrijwel overal waar bomen staan, van bossen tot tuinen. De grote bonte specht herkennen is relatief eenvoudig. Opvallend zijn de rode “broek” en witte vleugelstrepen. De vrouw heeft een compleet zwarte pet, terwijl de man een rode vlek op het achterhoofd heeft. Deze vogel kun je vooral goed horen als ze nestholten aan het hakken zijn.
Zo, nu heb je een kleine handgreep om te beginnen met vogels herkennen. Het is, net als met veel dingen, vooral een kwestie van veel doen en het mooie is: je bent bijna nooit uitgeleerd. Begin gewoon eens in de tuin of het parkje op de hoek en breid langzaam je kennis uit. Kom je er niet uit? Aarzel niet en stuur me gewoon een berichtje of comment hieronder met je vraag. Ik kijk graag met je mee. Weet ik dan alles? Hell no, verre van zelfs, maar ik zoek het graag uit of leg het voor aan de vogelkenners in mijn omgeving. Daar leer ik ook weer van.
Ben je een beetje op gang en wil je bijhouden wat je nu allemaal hebt gezien? Check je soorten in en houd het zo overzichtelijk bij. Geen idee hoe je dat doet? Eerder legde ik uit hoe je vogels makkelijk in een app in kunt checken, dat lees je hier.
Een ex-pessimist, altijd druk en pas 32. Ik ben verslaafd aan het opdoen en delen van kennis. Ooit was ik surfer, later een backpacker, maar nu vooral een mens dat blij wordt van buiten zijn. Je leest hier meer over mij en mijn reis naar een leven in de buitenlucht.
Rob Alberts
— 7 jaar geledenHet horen kost mij door slechthorenheid steeds meer moeite.
Mijn ogen zijn nooit goed geweest.
Maar mijn tuinvogels herken ik steeds beter.
Vrolijke voorjaarsgroet,
Dylan Haanappel
— 7 jaar geledenOh wat goed, dat lijkt mij best een extra uitdaging zo! Keep it up en flink van genieten!
Marylou Van den Brande
— 7 jaar geledenBedankt om me te volgen.Heel knappe post
Anoniem
— 7 jaar geledenFantastisch !